Η Ελλάδα στον Β' Π.Π.

Μαθήματα στο Ψηφιακό Βιβλίο

Ενότητα 47

Ενότητα 48 

                                           ΕΝΟΤΗΤΑ 47

          Η συμμετοχή της Ελλάδας στον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο

Προμηνύματα πολέμου για την Ελλάδα:

• Οι Ιταλοί κατέλαβαν την Αλβανία το 1939 και κλιμάκωσαν την επιθετικότητά τους εναντίον της Ελλάδας.
• Στις 15 Αυγ. 1940 υποβρύχιο, πιθανότατα ιταλικό, βύθισε στην Τήνο το ελληνικό πολεμικό πλοίο Έλλη.

Ο ελληνοϊταλικός πόλεμος

• Η Ιταλία απαίτησε στις 28 Οκτ. 1940 να γίνει δεκτή η είσοδος των στρατευμάτων της στην Ελλάδα.
• Ο Μεταξάς έδωσε αρνητική απάντηση στο ιταλικό τελεσίγραφο.
• Οι Ιταλοί εισέβαλαν και οι ελληνικές δυνάμεις υποχρεώθηκαν σε υποχώρηση μέχρι τα μέσα Νοεμβ. 1940.
• Οι Έλληνες αντεπιτέθηκαν και κατέλαβαν τις αλβανικές πόλεις Κορυτσά, Μοσχόπολη, Πόγραδετς, Αργυρόκαστρο και Άγιοι Σαράντα.
• Ο Μεταξάς πέθανε (τέλη Ιαν. 1941) και ο Γεώργιος Β΄ διόρισε πρωθυπουργό τον Αλ. Κορυζή.
• Οι Ιταλοί πραγματοποίησαν το Μάρτ. του 1941 την «εαρινή επίθεση», αλλά συνάντησαν ισχυρή ελληνική αντίσταση.
• Το ελληνικό πολεμικό ναυτικό σημείωσε σημαντικές επιτυχίες και η ελληνική αεροπορία υποστήριξε τις χερσαίες επιχειρήσεις.

Ο ελληνογερμανικός πόλεμος

• Οι Γερμανοί επιτέθηκαν στην Ελλάδα από γιουγκοσλαβικό και βουλγαρικό έδαφος στις 6 Απρ. 1941.
• Τα γερμανικά στρατεύματα, αφού έκαμψαν την ελληνική αντίσταση, άρχισαν να προωθούνται προς την Αθήνα.
• Ο αντιστράτηγος Τσολάκογλου υπέγραψε, με δική του πρωτοβουλία, συνθηκολόγηση.
• Οι Γερμανοί κατέλαβαν την Αθήνα στις 27 Απρ. 1941.
• Η αντίσταση συνεχίστηκε στην Κρήτη.
• Οι Γερμανοί κατέλαβαν την Κρήτη στα τέλη Μαΐου 1941.
• Ο βασιλιάς Γεώργιος Β΄ και η κυβέρνηση κατέφυγαν στο Κάιρο.

                                              ΕΝΟΤΗΤΑ 48

                         Κατοχή, Αντίσταση και Απελευθέρωση

Η Κατοχή

• Η κατεχόμενη Ελλάδα χωρίστηκε σε τρεις ζώνες: τη γερμανική, την ιταλική και τη βουλγαρική.
• Οι κατακτητές διόρισαν κυβέρνηση δωσίλογων με πρωθυπουργό τον Τσολάκογλου και επέβαλαν μέτρα καταστολής.
• Οι Γερμανοί ξεκλήρισαν τις εβραϊκές κοινότητες της Ελλάδας.
• Οι Βούλγαροι εφάρμοσαν πολιτική εκβουλγαρισμού στην Α. Μακεδονία, η οποία προκάλεσε μαζικές εκτελέσεις Ελλήνων που εξεγέρθηκαν.
• Οι κατακτητές δέσμευσαν τους οικονομικούς πόρους της χώρας, με αποτέλεσμα την εμφάνιση φαινομένων μαύρης αγοράς.
• Το χειμώνα του 1941 – 1942 εξαπλώθηκε η πείνα.

Η αντίσταση

§  Ξεκίνησε με μεμονωμένες ενέργειες, με πιο εντυπωσιακή την υποστολή της χιτλερικής σημαίας από τους φοιτητές Γλέζο και Σάντα.

§  Από το φθιν. του 1941 δημιουργήθηκαν οι πρώτες οργανώσεις αντίστασης.

Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ)

• Ίδρυση: ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του ΚΚΕ και τη συνεργασία μικρότερων αριστερών κομμάτων.

§  Σκοποί: η οργάνωση του αγώνα εναντίον των κατακτητών και η διασφάλιση της δυνατότητας των Ελλήνων να επιλέξουν μόνοι τους μετά την απελευθέρωση τη μορφή διακυβέρνησης της χώρας.

Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος (ΕΔΕΣ)

§  Ίδρυση: ιδρύθηκε από τον συνταγματάρχη Ν. Ζέρβα.

§  Σκοποί: απελευθέρωση της Ελλάδας και εγκαθίδρυση μετά τον πόλεμο αβασίλευτης δημοκρατίας.

Εθνική Και Κοινωνική Απελευθέρωση (ΕΚΚΑ)

• Η σημαντικότερη από τις μικρότερες αντιστασιακές οργανώσεις, που ήταν και η μόνη από αυτές η οποία διέθετε ένοπλο τμήμα με επικεφαλής τον συνταγματάρχη Ψαρρό.

Εθνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός  Στρατός (ΕΛΑΣ)

• Το ένοπλο τμήμα του ΕΑΜ που ιδρύθηκε το Φεβρουάριο του 1942 με επικεφαλής τον Άρη Βελουχιώτη, αντιστασιακό ψευδώνυμο του Θ. Κλάρα, κομμουνιστή γεωπόνου από τη Λαμία.

Ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου:

• Η κορυφαία πράξη της αντίστασης και η μόνη στην οποία συνεργάστηκαν οι δύο μεγαλύτερες αντιστασιακές οργανώσεις, το ΕΑΜ και ο ΕΔΕΣ, μαζί με βρετανούς καταδρομείς, επιτυγχάνοντας τη διακοπή του εφοδιασμού του γερμανικού στρατού της Αφρικής για σημαντικό χρονικό διάστημα.

Αντίσταση στις πόλεις:

• Η απεργία των υπαλλήλων στις τηλεπικοινωνίες τον Απρίλιο του 1942 υποχρέωσε τις αρχές να προβούν σε παροχές.
• Η μεγάλη γενική απεργία τον Ιαν. του 1943 εμπόδισε τις αρχές κατοχής να στείλουν Έλληνες στη Γερμανία για εργασία.
• Η κηδεία του Παλαμά έγινε αφορμή για ένα ακόμη συλλαλητήριο.
• Η νεολαία συμμετείχε στις κινητοποιήσεις, κυρίως μετά την ίδρυση από το Ε.Α.Μ. της Ένωσης Πανελλαδικής Οργάνωσης Νέων (ΕΠΟΝ)
• Οι γυναίκες πήραν ενεργά μέρος στην αντίσταση.

 

Μαζικά αντίποινα και τάγματα ασφαλείας

• Οι κατακτητές έκαναν μαζικές εκτελέσεις αμάχων σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, με πιο ακραία εκείνη των Καλαβρύτων το Δεκέμβριο του 1943.
• Τάγματα ασφαλείας: ένοπλα σώματα Ελλήνων, που οργανώθηκαν από τους κατακτητές σε συνεργασία με τις κυβερνήσεις δωσίλογων και χρησιμοποιήθηκαν εναντίον του Ε.Α.Μ., του Ε.Λ.Α.Σ. και αμάχων.

 

Η «ελεύθερη Ελλάδα»

§  «Ελεύθερη Ελλάδα»: Έτσι ονομάστηκαν οι περιοχές της Ελλάδας που, χάρη στην Αντίσταση, δεν ελέγχονταν από τους κατακτητές και με πρωτοβουλία του Ε.Α.Μ. οργάνωσαν λαϊκές μορφές αυτοδιοίκησης και πολιτιστικές δράσεις.

§  Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (Π.Ε.Ε.Α. ) ή Κυβέρνηση του βουνού : Ιδρύθηκε από το Ε.Α.Μ. το Μάρτ. του 1944 για να αναλάβει τη διοίκηση των απελευθερωμένων περιοχών και να οργανώσει εκλογές για την ανάδειξη Εθνικού Συμβουλίου.

§  Εθνικό Συμβούλιο: Συστάθηκε ύστερα από εκλογές στην «ελεύθερη Ελλάδα», στις οποίες για πρώτη φορά πήραν μέρος και οι γυναίκες, και συνήλθε στο χωριό Κορυσχάδες της Ευρυτανίας.

 

Η Απελευθέρωση

§  Κυβέρνηση εθνικής ενότητας: Ο σχηματισμός της αποφασίστηκε στις 20 Μαΐου 1944, με τη Συμφωνία του Λιβάνου, η οποία υπογράφηκε από τις ελληνικές πολιτικές και αντιστασιακές δυνάμεις και την κυβέρνηση του Καΐρου.

Απελευθέρωση: Ήρθε στις 12 Οκτ. 1944 και αμέσως μετά ανέλαβε την εξουσία η κυβέρνηση εθνικής ενότητας με πρωθυπουργό τον Γ. Παπανδρέου.