Η εξάπλωση των Αράβων



Πού οφείλεται η εξάπλωση των Αράβων; Τι είναι το  Ισλάμ;
Η εξάπλωση των Αράβων, που επηρέασε βαθιά την παγκόσμια ιστορία, ήταν συνέπεια της μεταστροφής του λαού αυτού στο Ισλάμ (που σημαίνει «αφοσίωση και πίστη στο θέλημα του Θεού»), μoνοθεϊστική θρησκεία που ίδρυσε ο Μωάμεθ (περ. 570-632).
Τι ήταν ο Μωάμεθ και τι ήταν η Εγίρα και ποια η σημασία της; Ποιο είναι το πρώτο έτος στο χρονολογικό σύστημα των Αράβων;
Ο Μωάμεθ ήταν οδηγός καραβανιών. Ταξίδευε συχνά στις χώρες της Εγγύς Ανατολής και είχε γνωρίσει από κοντά το Χριστιανισμό και τον Ιουδαϊσμό. Επηρεασμένος από τις δύο αυτές θρησκείες, ο Μωάμεθ διακήρυξε τις αρχές της νέας θρησκείας του Ισλάμ, διώχτηκε όμως το 622 από την πατρίδα του, τη Μέκκα, και κατέφυγε στη Μεδίνα, όπου απέκτησε έναν πυρήνα πιστών οπαδών. Το έτος αυτό (622), έτος της Εγίρας (αποδημίας), καθιερώθηκε ως αφετηρία του χρονολογικού συστήματος των Αράβων. Κατά την επόμενη δεκαετία (622-632) το Ισλάμ κυριάρχησε σ’ όλη την Αραβία.
Τι ήταν το Κοράνι και τι προέτρεπε τους μουσουλμάνους να κάνουν; Τι σημαίνει τζιχάντ;
Το Κοράνι (επί λέξει «λόγος θεού»), το ιερό βιβλίο της νέας θρησκείας, απαιτούσε από τους πιστούς (Μουσλίμ) να διαδώσουν το Ισλάμ με ιερό πόλεμο (τζιχάντ) κατά των απίστων. Ωστόσο τους απαγόρευε να ασκήσουν καταναγκασμό στους Χριστιανούς και τους Ιουδαίους. Όσοι έπεφταν στον πόλεμο γίνονταν μάρτυρες της πίστης και εξασφάλιζαν μια θέση στον Παράδεισο.
Β. Η ΕΠΕΚΤΑΣΗ – ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ
Πού οφείλονταν η ορμή των Αράβων;
Ο θεσμός του ιερού πολέμου προσέδωσε στους Άραβες ακατανίκητη ορμή. Δυο χρόνια μετά το θάνατο του Προφήτη, οι μαχητές του Ισλάμ, υπό την ηγεσία του χαλίφη (δηλ. του τοποτηρητή και διαδόχου του Προφήτη), εξόρμησαν από τη Χερσόνησο τους. Ο βυζαντινός στρατός συντρίφτηκε στη μάχη του Γιαρμούκ (636).
Ποιες περιοχές κατέκτησαν διαδοχικά;
 Μέσα σε λίγα χρόνια οι επιδρομείς κατέκτησαν τις γειτονικές ρωμαϊκές και περσικές επαρχίες (Παλαιστίνη, Συρία, Αίγυπτος, Μεσοποταμία και Περσία). Έτσι αποδείχτηκαν μάταιες οι στρατιωτικές επιτυχίες του Ηρακλείου κατά των Περσών. Τα ανατολικά σύνορα του Βυζαντίου βαθμιαία υποχώρησαν στις παρυφές (σύνορα) της Μ. Ασίας. Η αραβική απειλή κορυφώθηκε στο πέρασμα από τον 7ο στον 8ο αι.
Πού και πώς  σταμάτησε η επέκτασή τους; Πώς τους απέκρουσαν οι Βυζαντινοί;
Α) ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ
Οι Άραβες προέλασαν ακολούθως κατά μήκος των ακτών της Β. Αφρικής. Μετά την κατάκτηση της Καρχηδόνας (τέλη 7ου αι.) οι στρατιές τους πέρασαν, στις αρχές του 8ου αι., τον πορθμό του Γιβραλτάρ και υπέταξαν το μεγαλύτερο μέρος της Ισπανίας. Τελικά ο Κάρολος Μαρτέλος, ηγέτης των Φράγκων, κατάφερε να αναχαιτίσει την προέλασή τους στο γαλλικό Πουατιέ, βόρεια από τα Πυρηναία (732).
Β) ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΗ
Η αραβική προέλαση σταμάτησε στην οροσειρά του Ταύρου, όπου και σταθεροποιήθηκαν τα αραβοβυζαντινά σύνορα.
Γ) ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ
Οι Άραβες δεν περιορίστηκαν σε χερσαίες επιχειρήσεις, αλλά διεκδίκησαν από το Βυζάντιο την κυριαρχία στη Μεσόγειο. Βασιζόμενοι στην τεχνογνωσία και την ναυτική εμπειρία των παράκτιων πληθυσμών της Φοινίκης και της Αιγύπτου, ναυπήγησαν και οργάνωσαν έναν αξιόμαχο στόλο. Ακολούθως έγιναν κύριοι της Κύπρου, της Ρόδου, της Κω, της Χίου, της Κυζίκου και πολιόρκησαν δύο φορές την Κωνσταντινούπολη (674-678 και 717-718). Οι βυζαντινοί μαχητές απέκρουσαν και τις δύο φορές τους Άραβες με τη βοήθεια των απόρθητων τειχών της Βασιλεύουσας και τη χρήση του υγρού πυρός, ενός νέου όπλου που κατέκαιε τα εχθρικά πλοία και ήταν επινόηση του σύρου Καλλίνικου. Η αραβική επιθετικότητα στη θάλασσα έφτασε στο απόγειο της τον 9ο αι. με την κατάκτηση της Κρήτης και της Σικελίας.
Πώς εξηγείται η τεράστια εξάπλωση των Αράβων;
Οι κυριότεροι παράγοντες των αραβικών κατακτήσεων ήταν:
α) η εξάντληση Βυζαντινών και Περσών από τη μακροχρόνια πολεμική τους σύγκρουση στα χρόνια του Ηρακλείου και
β) η έντονη αντίθεση μεταξύ του κέντρου και των ανατολικών επαρχιών του Βυζαντίου που παρέμειναν προσκολλημένες στην αίρεση του Μονοφυσιτισμού. Οι επαρχίες αυτές κατακτήθηκαν ως τα μέσα του 7ου αι. και ενσωματώθηκαν στο Χαλιφάτο, όπως ονομάστηκε το Αραβικό Κράτος.
Ποιες ήταν οι συνέπειες της αραβικής επέκτασης για την Βυζαντινή Αυτοκρατορία;
Η αραβική επέκταση στις ακτές της Μεσογείου:
α) οδήγησε στη διάσπαση του μεσογειακού κόσμου, που είχε ενοποιηθεί από τους Ρωμαίους
β) προκάλεσε την εδαφική συρρίκνωση,  την απώλεια σημαντικών αστικών κέντρων και την ερήμωση πολλών περιοχών της αυτοκρατορίας,
γ) επέφερε τη μείωση της αγροτικής παραγωγής και επηρέασε αρνητικά το εσωτερικό και εξωτερικό εμπόριο του Βυζαντίου.




Comments