Ο ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ 2

Τα χαρακτηριστικά του ελληνιστικού κόσμου 

α) Οικονομικά. 

• ενιαίο οικονομικό σύστημα.
  • κοινό νομισματικό σύστημα,
  • κοινή δημοσιονομική πολιτική
  • και κοινός τρόπος συναλλαγών.
• Οι βασιλείς ήταν κάτοχοι όλης της γης.
• Ανάπτυξη του εμπορίου λόγω της πλούσιας γεωργικής παραγωγής και της ανταλλαγής των παραγόμενων αγαθών μεταξύ των βασιλείων.
• Για τη διευκόλυνση των συναλλαγών χρησιμοποιήθηκαν τα ελληνικά νομίσματα και αποσύρθηκαν τα περσικά.

Παράλληλα δημιουργήθηκαν τράπεζες και χρησιμοποιήθηκαν επιταγές.

β) Κοινωνικά. 

• Αστική τάξη
  • Έμποροι
  • Τραπεζίτες
  • βασιλικοί υπάλληλοι
• εργάτες και μικροκαλλιεργητές
• δούλοι

γ) Πολιτικά. 

• απόλυτη μοναρχία
• ο Βασιλιάς κυβερνά μαζί με το επιτελείο του
• θεϊκές τιμές προς τον βασιλιά
• ο πολίτης χάνει το ενδιαφέρον του για τα κοινά και κοιτά το ατομικό του συμφέρον
• Το κέντρο βάρους μετατοπίστηκε από τη μητροπολική Ελλάδα στις μεγαλουπόλεις της Ανατολής.

ΟΜΑΔΑ Α

Ύµνος προς τιµήν του ∆ηµητρίου του Πολιορκητή

[ Τιµηµένος σαν Θεός στο πέρασµά του από την Αθήνα στα 307π.Χ ο ∆ηµήτριος δέχεται την προσφορά σ’ αυτόν ενός ύµνου κατά τη διάρκεια µιας νέας παραµονής του στην Αθήνα, περί το τέλος της βασιλείας του σε µια χρονική στιγµή όπου οι Αθηναίοι ετοιµάζονταν να πανηγυρίσουν τις εορτές προς τιµήν της θεάς ∆ήµητρας ].

Οι πιο ένδοξοι και οι πιο αγαπηµένοι Θεοί ήρθαν στην πόλη µας. Πράγµατι, οι συγκυρίες οδήγησαν εδώ, µαζί, την ∆ήµητρα και τον ∆ηµήτριο. Η ∆ήµητρα έρχεται για να γιορτάσει τα θεία µυστήρια της θυγατέρας της ενώ ο ∆ηµήτριος, ακτινοβόλος όπως αρµόζει σε θεό, βρίσκεται εδώ, ωραίος και γελαστός. Φαίνεται σαν κάτι υπερούσιο, όλοι οι φίλοι του γύρω του, µοιάζουν µε τí άστρα και στη µέση τους, ο ίδιος, είναι ο ήλιος ο υπέρλαµπρος.

Χαίρε, γιε, του πανίσχυρου Θεού Ποσειδώνα και της Αφροδίτης. Οι άλλοι Θεοί βρίσκονταν µακριά, ή δεν έχουν καθόλου αυτιά, ή δεν υπάρχουν καθόλου, ή δε δίνουν καµία σηµασία σε µας. Ενώ εσένα, σε βλέπουµε παρόντα, ούτε ξύλινο ούτε πέτρινο, αλλά πραγµατικό. Γιí αυτό και σε παρακαλούµε. Αρχικά, συ ο πολυαγαπηµένος, φέρε µας την ειρήνη.

• Πώς µπορεί να ερµηνευθεί το γεγονός ότι ο ∆ηµήτριος ο Πολιορκητής γίνεται δεκτός στην Αθήνα σαν Θεός;

ΟΜΑΔΑ Β

ΠΗΓΗ 1

«Ο Ευµένης (βασιλιάς των Σελευκιδών), παρέδωσε τις αποµακρυσµένες πόλεις στη διακυβέρνηση των φίλων του, τους έκανε φρούραρχους και τους διόρισε δικαστές και αξιωµατούχους κατά την κρίση του». Πλουτάρχου Ευµένης, ΙΙΙ

ΠΗΓΗ 2

Το καθεστώς των Λαγιδών (στην Αίγυπτο) ήταν εντελώς προσωπικό. Στο συγκεντρωτικό αυτό κράτος µε τους πολλούς υπαλλήλους κρατούσε όλα τα νήµατα της εξουσίας ο βασιλεύς: βρισκόταν στην κορυφή της πυραµίδος σε όλους τους τοµείς, στη δικαιοσύνη, στην οικονοµία, στο στρατό, στη θρησκευτική λατρεία και γενικά σε όλη τη διοίκηση του κράτους και ρύθµιζε τα πάντα κατά τη θέλησή του µε τις κυβερνητικές αποφάσεις του (τα προστάγµατα ή διαγράµµατα). U. Wilcken, Αρχαία Ελληνική Ιστορία, σ. 357

ΠΗΓΗ 3

«Και το καλό του κράτους βρίσκεται στο καλό του βασιλιά, της αδελφής του, της βασίλισσας, των φίλων και του στρατού.»

• Με βάση τις πηγές  να αναφέρετε τους φορείς εξουσίας και να σχολιάσετε τον τρόπο άσκησης της κρατικής εξουσίας.

ΟΜΑΔΑ Γ

Κείµενο

Τα άτοµα ένιωσαν ανίσχυρα µπροστά στα κοσµοϊστορικά γεγονότα που διαδραµατίστηκαν γύρω τους από τη διάβαση του Μ. Αλεξάνδρου στην Ασία ως την τελευταία φάση της τιτανοµαχίας για τη διαδοχή του και στη συνέχεια µπροστά στη θέληση των µοναρχών που σαν επίγειοι θεοί ρύθµιζαν τις τύχες των ανθρώπων. Αυτή η συνείδηση της απόλυτης αδυναµίας του κοινού ανθρώπου οδήγησε στην παραίτηση και στη µοιρολατρία. Οι Στωικοί και οι Επικούρειοι υιοθέτησαν αυτές τις τάσεις, τις αιτιολόγησαν φιλοσοφικά και τις ενέταξαν στην ηθική τους. Οι Στωικοί σύστησαν την αποχή από την πολιτική δραστηριότητα µε το αιτιολογικό ότι θα µπορούσε να µην εναρµονίζεται µε τη θεία βούληση και εποµένως να επιβραδύνει την πραγµάτωση των υπερκόσµιων σχεδίων. Θεωρούσαν λοιπόν τους ισχυρούς ως όργανα της θείας Πρόνοιας και δίδασκαν ότι τα συµβαίνοντα είναι µοιραία και σύστησαν να αντιµετωπίζονται µε απάθεια. Και οι Επικούρειοι πέρα από την αταραξία συνιστούσαν αποχή από την πολιτική ζωή, εκτός των περιπτώσεων που επιβαλλόταν από λόγους ατοµικής ασφάλειας. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. ∆΄, σ. 485.

• Ποια η στάση του πολίτη την ελληνιστική εποχή σε σχέση με τα δημόσια πράγματα; Συγκρίνετε με τη θέση του πολίτη την κλασσική εποχή.

«Οἵ ἴδιοι, ἐμεῖς, φροντίζομε καὶ τὶς ἰδιωτικὲς μας ὑποθέσεις καὶ τὰ δημόσια πράγματα κ’ ὲνῶ ὁ καθένας μας φροντίζει τὶς δουλειές του, τοῦτο δὲν μᾶς ἐμποδίζει νὰ κατέχωμε καὶ τὰ πολιτικά. Μόνο ἐμεῖς θεωροῦμε πὼς εἶναι ὄχι μόνον ἀδιάφορος, ἀλλὰ καὶ ἄχρηστος ἐκεῖνος ποὺ δὲν ἐνδιαφέρεται στὰ πολιτικά.»   Θουκυδίδου,  «Περικλέους Επιτάφιος»

ΟΜΑΔΑ Δ

Κείµενο

Η βασιλική ιδιοκτησία της γης ήταν από παλιά ιερή παράδοση στην Αίγυπτο. Ο Φαραώ, ως βασιλιάς θεός, είχε πλήρη δικαιώµατα στο έδαφος και σε όλα τα προϊόντα. Ο ιθαγενής φελάχος δεν ήταν δούλος, αλλά δεν µπορούσε να εγκαταλείψει την θέση του χωρίς την άδεια της κυβερνήσεως και ήταν υποχρεωµένος να παραδίδει µέρος της συγκοµιδής του στο κράτος. Οι Πτολεµαίοι δέχτηκαν αυτό το σύστηµα και το επέκτειναν αφού οικειοποιήθηκαν τις µεγάλες εκτάσεις που ανήκουν στους ευγενείς Αιγυπτίους και στους ιερείς. Μια µεγάλη γραφειοκρατία κυβερνητικών εποπτών υποστηριζόµενη από ένοπλη φρουρά διεύθυνε ολόκληρη την Αίγυπτο σαν ένα απέραντο κρατικό κτήµα. Αναµφίβολα το σύστηµα αυτό εφαρµόστηκε γιατί οι συνθήκες καλλιέργειας στην Αίγυπτο απαιτούσαν περισσότερη συνεργασία και ενότητα δράσης απ’ όση θα µπορούσε να αναπτυχθεί µε το σύστηµα ατοµικής ιδιοκτησίας.

Will Durant, Παγκόσµιος Ιστορία του Πολιτισµού, τ. Β΄, σσ. 601-602.

• α) να περιγράψετε το ιδιότυπο γαιοκτητικό καθεστώς στο κράτος της Αιγύπτου.

β) να ερµηνεύσετε τις ανάγκες που επέβαλαν τη διατήρησή του.

ΟΜΑΔΑ Ε

3. Οι τράπεζες.

Μία από σημαντικότερες δραστηριότητες των τραπεζών, που τότε γνώρισαν απίστευτη ανάπτυξη, ήταν η συναλλαγή. Δάνειζαν με ένα επιτόκιο που ανερχόταν γενικά στο 10% (στη Ρόδο ή στη Δήλο, για παράδειγμα, που ήταν οι κυριότεροι τόποι στους οποίους λειτουργού-σαν τράπεζες), ενώ στην Αίγυπτο έφτανε το 24%. Οι πελάτες είχαν τους λογαριασμούς τους στις τράπεζες και οι συναλλαγματικές και οι επιταγές αποτελούσαν τρέχουσα πρακτική. Παράλληλα με τις ιδιωτικές τράπεζες, οι οποίες συχνά ανήκαν σε εκπατρισμένους Αθηναίους, υπήρχαν και τράπεζες που ανήκαν σε πόλεις.

P. Leveque, L’aventure greque, σ. 575,576.

Οι τραπεζίτες απέκτησαν τεράστια οικονομική δύναμη. Ένας μάλιστα πρωτοποριακός τραπεζίτης από τη Ρόδο (ο Αντιμένης) ανέλαβε να καλύπτει τους ιδιοκτήτες δούλων για κάθε απόδραση με ασφάλιστρα 8% επί της αξίας του δούλου, εγκαινιάζοντας έτσι το θεσμό της ασφάλισης. Τα μεγάλα κέρδη ώθησαν μερικές πόλεις (Δήλο, Βυζάντιο κ.ά.) στη δημιουργία κρατικών τραπεζών. (Κοινωνική και πολιτική οργάνωση στην αρχαία Ελλάδα ΟΕΔΒ)

• Λαμβάνοντας υπόψη τα παραθέματα να επισημάνετε τις ομοιότητες του τραπεζικού συστήματος κατά την ελληνιστική και σύγχρονη εποχή.

ΟΜΑΔΑ ΣΤ

Στη γενική οικονομική αναστάτωση συνέβαλε και το γεγονός ότι η αποδέσμευση των περσικών θησαυρών (χρυσού και αργύρου) από τον Αλέξανδρο και τους διαδόχους του είχε αυξήσει την κυκλοφορία του χρήματος, με αποτέλεσμα, αρχικά τουλάχιστον, να αυξηθούν υπερβολικά οι τιμές των προϊόντων. Την αύξηση των τιμών δεν ακολούθησε ανάλογη αύξηση των μισθών, με συνέπεια την περαιτέρω επιδείνωση της κατάστασης των οικονομικά ανίσχυρων. Και μπορεί στη συνέχεια με την ανάπτυξη του εμπορίου οι τιμές να επανήλθαν στα κανονικά τους επίπεδα, ωστόσο όμως πολλοί είχαν υποστεί οικονομική καταστροφή. Με τα νέα δεδομένα ένα άτομο στηριζόμενο αποκλειστικά στο μισθό του μόλις που μπορούσε να επιβιώσει. Η δημιουργία οικογένειας, κατά συνέπεια, ήταν σχεδόν αδύνατη. Ο δρόμος για μισθοφορία ή μετανάστευση στην Ανατολή πολλές φορές ήταν η μόνη διέξοδος στο πρόβλημα.

• Ποιες συνέπειες είχε η ρευστοποίηση των περσικών θησαυρών και ποιες εναλλακτικές λύσεις υπήρχαν για τους απλούς πολίτες;

ΤΑ ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ

Οι διάδοχοι του Αλέξανδρου άσκησαν την προσωπική βασιλεία που εφάρμοσε ο ίδιος, όταν αναγορεύτηκε φαραώ στην Αίγυπτο και ανέβηκε στο θρόνο των Αχαιμενιδών της περσικής αυτοκρατορίας. Κυβέρνησαν δηλαδή ως απόλυτοι κυρίαρχοι σε υπηκόους διαφορετικών εθνοτήτων, που τους απέδιδαν θεϊκές τιμές.

Βασίλειο της Αιγύπτου

Ιδρυτής = Πτολεμαίος, στρατηγός του Μ. Αλεξάνδρου.

Εδαφική κυριαρχία : Αίγυπτος, Κυρηναϊκή (σημερινή Λιβύη), Κύπρος (ναυτική βάση), νότια Συρία (κατά διαστήματα).

Κάτοικοι : Αιγύπτιοι και εθνικές μειονότητες ( Εβραίοι, Πέρσες, Έλληνες, Σύριοι).

Στηρίγματα εξουσίας : καλά οργανωμένος στρατός και στόλος.

Πολιτική : Δέν εφαρμόστηκε πολιτική συγχώνευσης αλλά οι Πτολεμαίοι έδειξαν ανοχή στις παραδόσεις και θρησκευτικές πεποιθήσεις των κατοίκων.

Οικονομία : Η ανάπτυξή της οφειλόταν στο καλά οργανωμένο και ελεγχόμενο εμπόριο και τη φορολόγησή του. Η Αλεξάνδρεια έγινε το μεγαλύτερο εμπορικό λιμάνι της Μεσογείου και έτσι ευνοήθηκε και η πνευματική ανάπτυξή της. Ο γηγενής πλυθησμός που ασχολούνταν κυρίως με την καλλιέργεια της γης δεν επιβαρύνθηκε με φόρους.

Διοικητικό σύστημα : Διατηρήθηκε το παλαιό και συνεχίστηκε η πολιτική των φαραώ. Οι Πτολεμαίοι κυβέρνησαν συγκεντρωτικά με ένα επιτελείο Ελλήνων στις ηγετικές θέσεις ενώ στην υπόλοιπη κρατική μηχανή διόρισαν γηγενείς.

Αίτια παρακμής (2^ος αι. π.Χ)

1. Οι εξεγέρσεις χωρικών λόγω της εκμετάλλευσης που υφίσταντο οι γηγενείς.

2. Οι συγκρούσεις στο εξωτερικό, κυρίως με τους Σελευκίδες για την περιοχή της νότιας Συρίας, οι οποίες εξασθένησαν το κράτος

3. Υποταγή στους Ρωμαίους (31π.Χ.)

Βασίλειο της Συρίας

Ιδρυτής = Σέλευκος, στρατηγός του Μ. Αλεξάνδρου, οισχυρότερος από τους νικητές στην Ιψό

Εδαφική κυριαρχία : Εμφανίστηκε ως συνέχεια του κράτους του Μ. Αλεξάνδρου γιατί είχε τα ίδια με εκείνο σύνορα. Περιλάμβανε διάφορες εθνότητες και τα όριά του αυξομειώνονταν. Εξαπλωνόταν από τον Ινδό μέχρι τη Μεσόγειο και από τον Καύκασο και την Κασπία μέχρι τον Περσικό κόλπο και την Αραβία. Κέντρο ήταν η περιοχή της Συρίας.

Στηρίγματα εξουσίας : Ο ισχυρός στρατός και η ίδρυση πόλεων, όπου συγκεντρώνονταν άτομα διαφόρων εθνοτήτων.

Πρωτεύουσες : Η Σελεύκεια στον Τίγρη και η Αντιόχεια στον Ορόντη, η οποία εξελίχθηκε σε μεγάλο οικονομικό και πνευματικό κέντρο.

Οικονομία : Βασιζόταν στη γεωργία και το χερσαίο εμπόριο. Από κει περνούσαν όλοι οι δρόμοι των καραβανιώνπου ένωναν τις αγορές της Ανατολής με τη Μεσόγειο. Τον 3ο αι. π.Χ. το βασίλειο των Σελευκιδών ήταν η μεγαλύτερη δύναμη.

Διοίκηση : Διατήρηθηκε η διαίρεση σε σατραπείες. Διοικητές διορίστηκαν Έλληνες αλλά και γηγενείς αξιωματούχοι.

Αίτια παρακμής

1. Οι αποσχιστικές τάσεις των απομακρυσμένων περιοχών.

2. Οι συγκρούσεις με τους Πτολεμαίους και τους Ρωμαίους.

ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ  ΕΠΟΧΗ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Να  χαρακτηρίσετε  ως  σωστές  ή  λανθασμένες  τις  παρακάτω  προτάσεις :

1.Ο ελληνιστικός κόσμος, Έλληνες και αλλοεθνείς, λειτούργησαν μέσα σε ένα ενιαίο οικονομικό σύστημα.

2. Η πλούσια γεωργική παραγωγή και η ανταλλαγή των παραγόμενων αγαθών μεταξύ των βασιλείων άνοιξαν νέους ορίζοντες στο εμπόριο.

3.Κοινή Ελληνική ή απλώς Κοινή. Η διαμόρφωσή της οφείλεται στη συγχώνευση των ελληνικών διαλέκτων  έχοντας ως βάση την δωρική διάλεκτο

4.H αστική τάξη  αποτελούνταν μόνο από Έλληνες .

5.Το σύστημα διακυβέρνησης στα ελληνιστικά βασίλεια ήταν ολιγαρχία.

6.Παράλληλα δημιουργήθηκαν τράπεζες και χρησιμοποιήθηκαν επιταγές.

7.Το κέντρο βάρους  βρισκόταν τη μητροπολική Ελλάδα

8.Η Βίβλος είναι γραμμένη στα Εβραϊκά.

Να συμπληρώσετε τις παρακάτω προτάσεις ώστε να είναι αληθείς

1.Η μορφή της ελληνικής γλώσσας που προέκυψε και διαδόθηκε κατά τους ελληνιστικούς χρόνους είναι γνωστή ως ……………………………  ………………………………………..

2.οι ……………................. ήταν άνθρωποι με φιλολογική παιδεία, που ασχολήθηκαν με την καταγραφή και το σχολιασμό των κειμένων των αρχαίων συγγραφέων

3.Η τεχνητή  συνένωση ποικίλων θρησκευτικών δοξασιών και η διαμόρφωση νέων λατρειών είναι γνωστή με τον όρο ............................................... ..............................................

4.Το ......................................ήταν ένα οικοδομικό συγκρότημα αφιερωμένο στις Μούσες, όπου συγκεντρώνονταν πνευματικοί άνθρωποι.

5.  Όσοι ασχολήθηκαν με το εμπόριο και τις τραπεζικές επιχειρήσεις και όσοι άσκησαν εξουσία ως βασιλικοί υπάλληλοι, διαμόρφωσαν μια προνομιούχο τάξη, την ...........................

Να αντιστοιχίσετε τα δεδομένα της στήλης Α΄με τα δεδομένα της στήλης Β΄.

ΣΤΗΛΗ Α΄	ΣΤΗΛΗ Β
1. Θεόκριτος	α) εκπρόσωπος της νέας κωμωδίας, που σατίριζε ανθρώπινους χαρακτήρες.
2. Ο Πολύβιος οΜεγαλοπολίτης	β) με το έργο του «Ειδύλλια» έγινε εισηγητής της βουκολικής ποίησης.
3. Ηρώνδας.	γ) οι «Μίμοι» που έγραψε είναι καινούργιο ποιητικό είδος ,με σατιρικό λόγο
4.  Μένανδρος.	δ) Γράφει την ιστορία της εποχής του και προσπαθεί να εξηγήσει στους συγχρόνους του τους λόγους της επικράτησης των Ρωμαίων.

Να αντιστοιχίσετε τα δεδομένα της στήλης Α΄με τα δεδομένα της στήλης Β΄.

ΣΤΗΛΗ Α΄	ΣΤΗΛΗ Β
1. Νέαρχος,	α) κατόρθωσε να φτάσει μέχρι το βορειότερο άκρο της Αγγλίας
2. Πυθέας ο Μασσαλιώτης	β)  κατασκεύασε έναν παγκόσμιο χάρτη
3. Ερατοσθένης	γ) Δ ιατύπωσε για πρώτη φορά  θεωρίες για τη  σφαιρικότητα της γης και τη διπλή κίνησή της, γύρω από τον άξονα της και τον ήλιο
4.  Αρίσταρχος ο Σάμιος	δ) πραγματοποίησε και περιέγραψε τον παράπλου των ακτών του Ινδικού ωκεανού.
5.  Ευκλείδης,	ε) Ασχολήθηκε με πολλά θέματα της φυσικής επιστήμης, όπως το ειδικό βάρος των σωμάτων, τους μοχλούς, τα κάτοπτρα και άλλα.
6. Ηρόφιλος	στ) το έργο του «Στοιχεία» είναι το πιο διαδεδομένο και διαβασμένο βιβλίο μετά την Αγία Γραφή.
7. Αρχιμήδης ο Συρακούσιος.	ζ) το 2ο αι. μ.Χ. πέτυχε τη συστηματοποίηση των ιατρικών γνώσεων
8.  Γαληνός από την Πέργαμο	η) συνέβαλε στην πρόοδο της βιολογίας με τις έρευνές του για το νευρικό σύστημα και την κυκλοφορία του αίματος

ΣΤΗΛΗ Α΄

ΣΤΗΛΗ Β

1.   Επίκουρος  2. Ζήνωνας

α)Σύμφωνα με τις απόψεις του η ζωή έχει μικρή αξία, β) Δίδασκε ότι η γνώση της φύσης βοηθάει τον άνθρωπο να απαλλαγεί από το φόβο και να εξασφαλίσει την ψυχική ηρεμία. γ)  Τον απασχόλησε το πρόβλημα της αξίας της ζωής δ)  η διδασκαλία του ονομάστηκε στωική φιλοσοφία ε) Μόνο με την πνευματική, κυρίως, απόλαυση είναι δυνατόν ο άνθρωπος να οδηγηθεί στην ευτυχία στ)  ο άνθρωπος πρέπει να είναι αυτάρκης και εγκρατής  ζ) είχε την έδρα της σχολής του σε μια ειδυλλιακή περιοχή της Αθήνας που ονομαζόταν Κήπος. η) Έδρα της φιλοσοφικής του σχολής ήταν η Ποικίλη Στοά θ) Η ευτυχία του ανθρώπου δεν εξαρτάται από τα επίγεια.

Να τοποθέτησετε τις παρακάτω λέξεις στην κατάλληλη στήλη:  Σέλευκος- γραμματικοί,-  Άτταλος Α'- Βιβλιοθήκη  (200.000 περίπου χειρόγραφα.)- Βιβλιοθήκη  (500.000 περίπου χειρόγραφα.)-πάπυρος – περγαμηνή-Τετράπολις-Βωμός Διός-Φάρος-Μουσείο-Μουσείο-Ορόντης-Γαληνός-μαθηματικά-

ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ	ΑΝΤΙΟΧΕΙΑ	ΠΕΡΓΑΜΟΣ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 
Η διάσπαση του κράτους του Μ. Αλεξάνδρου (σελ.124-127) 
1. Αμέσως μετά το θάνατο του Μ.Αλεξάνδρου εκδηλώθηκαν διασπαστικές τάσεις στην αυτοκρατορία που αυτός είχε ιδρύσει. Ποιες μορφές πήραν αυτές οι διασπαστικές τάσεις 
2. Ποια τα αίτια της εκδήλωσης συγκρούσεων μεταξύ των διαδόχων του Μ. Αλεξάνδρου 
3. Τι γνωρίζετε για το Δημήτριο τον Πολιορκητή 
4. Η μάχη στην Ιψό: α. ποιοι συγκρούστηκαν και με ποιο αποτέλεσμα; β. ποια η σημασία της 
5. Ποια είναι τα 4 ελληνιστικά βασίλεια που προέκυψαν από τη μάχη στην Ιψό 
6. Πώς δημιουργήθηκαν τα υπόλοιπα βασίλεια, στο χώρο της Ασίας; 

Τα χαρακτηριστικά του ελληνιστικού κόσμου (σελ.127-129) 
1. Πώς διαμορφώθηκε ένα ενιαίο οικονομικό σύστημα σε όλο τον ελληνιστικό κόσμο, ελληνικό και αλλοεθνή ή 
1. Πώς έγινε η συγχώνευση των διαφορετικών οικονομικών στοιχείων των ελληνικών πόλεων-κρατών και την περσικής αυτοκρατορίας με αποτέλεσμα να διαμορφωθεί ένα ενιαίο οικονομικό σύστημα σε όλο τον ελληνιστικό κόσμο 
2. Ποιοι παράγοντες συνέβαλαν στην ανάπτυξη του εμπορίου των ελληνιστικών κρατών 
3. Ποιοι απάρτιζαν την αστική τάξη κατά την ελληνιστική περίοδο 
4. Κατά την ελληνιστική εποχή ποιες ήταν οι οικονομικές δραστηριότητες των Ελλήνων/ελληνιζόντων γηγενών και ποιες των γηγενών 
5. Ποια τα αίτια ανάπτυξης της δουλείας κατά την ελληνιστική εποχή 
 α. Σε αρκετές περιπτώσεις η εργασία των ελεύθερων πολιτών δεν επαρκούσε για τις αγροτικές και χειρωνακτικές δουλειές 
 β. Η πλούσια διαβίωση των ηγεμόνων και των ανώτερων στρωμάτων. Για την κάλυψη των αναγκών τους δεν επαρκούσαν πλέον οι δουλοπάροικοι της Ανατολής 
6. Ποιο ήταν το πολίτευμα των ελληνιστικών βασιλείων. Πώς κυβέρνησαν οι ηγεμόνες τους 
7. Ποια θέση είχε ο πολίτης μέσα στα ελληνιστικά βασίλεια 
8. Πού μετατοπίστηκε το κέντρο βάρους της διακυβέρνησης 
9. Ποια πολιτική κατάσταση επικρατούσε στον κυρίως ελλαδικό χώρο 

Τα χαρακτηριστικά του ελληνιστικού κόσμου (σελ.129-131) 
1. Ποιον τύπο βασιλείας εφάρμοσαν οι διάδοχοι του Μ.Αλεξάνδρου στο χώρο της Ανατολής. Από πού άντλησαν το πρότυπό τους
2. Ποιος ήταν ο ιδρυτής του Βασιλείου της Αιγύπτου 
3. Ποιο χρονικό διάστημα κυβέρνησαν οι Πτολεμαίοι. Πού στήριξαν την εξουσία τους. Ποιο σύστημα διοίκησης ακολούθησαν 
4. Η οικονομική πολιτική των Πτολεμαίων 
5. Πότε παρήκμασε το κράτος τους και γιατί 
6. Ποιος ήταν ο ιδρυτής του Βασιλείου της Συρίας/των Σελευκιδών 
7. Ποια εδαφική έκταση κάλυπτε το Βασίλειο της Συρίας/των Σελευκιδών 
8. Διέθετε το Βασίλειο της Συρίας/των Σελευκιδών ενότητα και συνοχή; Πώς προσπάθησαν οι Σελευκίδες να την πετύχουν 
9. Ποιο σύστημα διοίκησης ακολούθησαν οι Σελευκίδες 
10. Η οικονομία του Βασιλείου της Συρίας/των Σελευκιδών 
11. Πότε παρήκμασε το κράτος τους και γιατί; 

Οι συμπολιτείες (σελ. 137-139) 
1. Ποια ήταν η τύχη/η πορεία/η κατάληξη του θεσμού της πόλης-κράτους κατά την ελληνιστική εποχή; Ή: Επιβίωσε ο θεσμός της πόλης-κράτους κατά την ελληνιστική εποχή; [Η απάντηση στη σελ. 134] 
2. Τι ήταν οι συμπολιτείες; 
3. Ποια αίτια οδήγησαν κάποιες πόλεις στη συγκρότηση συμπολιτειών; 
4. Αίτια και διαδικασία δημιουργίας της Αιτωλικής Συμπολιτείας. 
5. Ποια η έκτασή της / ποιες πόλεις περιελάμβανε κατά τον 3ο αι.; 
6. Τα χαρακτηριστικά της / η οργάνωσή της. 
7. Πότε και πώς ιδρύθηκε η Αχαϊκή Συμπολιτεία; Ποιες πόλεις περιελάμβανε; 
8. Τα χαρακτηριστικά της / η οργάνωσή της. 
9. Ποιος ήταν ο Άρατος; Ποια η πολιτική του απέναντι στο βασίλειο των Μακεδόνων; Διακρίνετε κάποια αντιφατικότητα σε αυτή; 
10. Ποιος ήταν ο Φιλοποίμην; Ποια η πολιτεία του; Ποια η πορεία της Αχαϊκής Συμπολιτείας κατά τη διακυβέρνησή του; 
11. Πότε και γιατί υποτάχθηκε η Αχαϊκή Συμπολιτεία στους Ρωμαίους; 

O ελληνιστικός πολιτισμός: εισαγωγικό σημείωμα, 2.1, 2.2, 2.3, 2.5 
1. Πώς ορίζεται ο «ελληνιστικός πολιτισμός»; 
2. Πού οφείλεται η οικουμενικότητά του; 
3. Ποια είναι τα σημαντικότερα πνευματικά κέντρα της ελληνιστικής εποχής; 
4. Αλεξάνδρεια: 
α. ποιοι την κατοικούσαν 
β. πού οφείλεται η ανάπτυξή της 
γ. τι ήταν οι γραμματικοί και ποιο το έργο τους. 
5. Πέργαμος: 
α. σε ποιο ελληνιστικό βασίλειο ήταν πρωτεύουσα; 
β. πού ήταν κτισμένη και πώς; 
γ. ο Βωμός του Διός 
6. Τα Μουσεία της Αλεξάνδρειας και της Περγάμου. 
7. Οι Βιβλιοθήκες της Αλεξάνδρειας και της Περγάμου. 
8. Ποια μορφή της ελληνικής γλώσσας επικράτησε κατά την ελληνιστική εποχή και πού οφείλεται η διαμόρφωσή της. 
9. Από ποιους χρησιμοποιήθηκε η Ελληνιστική Κοινή; Ποια η συμβολή της στη διάδοση του Χριστιανισμού; 
10. Πού οφείλεται η εμφάνιση καινούριων θρησκειών και λατρειών; Ποιες ήταν αυτές; 
11. Τι είναι ο θρησκευτικός συγκρητισμός; 
12. Ποιες επιστήμες αναπτύχθηκαν κατά την ελληνιστική εποχή; Σημαντικοί εκπρόσωποι. [για τον Αρχιμήδη διάβασε και την σχετική παράγραφο στην σ.163] 
13. Ποια η σχέση της εκστρατείας του Μ. Αλεξάνδρου με την ανάπτυξη των επιστημών κατά την ελληνιστική εποχή;