Η εξέλιξη της ελληνικής επανάστασης 1821-1827

Γιατί οι συγκυρίες για την ελληνική επανάσταση ήταν ευνοϊκότερες στην Πελοπόννησο;
1.    Οι ελληνικοί πληθυσμοί ήταν εκεί πυκνότεροι
2.    Δεν υπήρχε τόσο πολύς οθωμανικός στρατός
3.    Από το 1820 ως το 1822 μεγάλο μέρος του οθωμανικού στρατού ήταν απασχολημένο με τον πόλεμο εναντίον του Αλή Πασά της Ηπείρου.
4.    Υπήρχαν εκεί πολλοί Φιλικοί που προετοίμαζαν την επανάσταση.
5.    Υπήρχαν πολλοί κλέφτες
6.    Υπήρχαν πολλά ελληνικά εμπορικά σκάφη εφοδιασμένα με κανόνια
7.    Πολλοί Έλληνες είχαν εμπειρία τόσο στη ξηρά (στρατιώτες στις δυνάμεις του Αλή Πασά και στον αγγλικό στρατό των Επτανήσων), όσο και στη θάλασσα (ναύτες τουρκικού στόλου ή σε εμπορικά πλοία που είτε αντιμετώπιζαν τους πειρατές, είτε ασκούσαν τα ίδια πειρατεία)
8.    Τα ορεινά εδάφη της Πελοποννήσου ευνοούσαν τον κλεφτοπόλεμο.

Πού ξέσπασαν επαναστάσεις το 1821;
Επαναστάσεις ξέσπασαν τον Μάρτιο του 1821 σε διάφορα μέρη της Πελοποννήσου και στη συνέχεια στη Στερεά Ελλάδα, στην Κρήτη, στα νησιά του Αιγαίου, στη Θεσσαλία, στην Ήπειρο, στη Μακεδονία και στη Θράκη. Επαναστατικές κινήσεις έγιναν στην Κύπρο και στη Μικρά Ασία.
Στη Μακεδονία και στη Θεσσαλία η επανάσταση έσβησε γρήγορα γιατί οι εκτάσεις ήταν πεδινές και δεν ευνοούσαν τον κλεφτοπόλεμο.
Στη Θράκη, στην Κύπρο και στη Μικρά Ασία η επανάσταση έσβησε γιατί σε αυτές τις περιοχές ο οθωμανικός στρατός έφθασε γρήγορα.
Τελικά, η επανάσταση εδραιώθηκε στην Πελοπόννησο, στη Στερεά Ελλάδα και σε κάποια νησιά του Αιγαίου.


Ποιοι ήταν οι πρωταγωνιστές της επανάστασης;
Ξεχώρισαν οι Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Γεώργιος Καραϊσκάκης, Οδυσσέας Ανδρούτσος, Μάρκος Μπότσαρης στη στεριά και οι Κωνσταντίνος Κανάρης και Ανδρέας Μιαούλης στη θάλασσα. Ηγετικό ρόλο έπαιξαν και δυο γυναίκες : η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα και η Μαντώ Μαυρογένους.

ΑΣΚΗΣΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΧΡΟΝΟΓΡΑΜΜΗΣ


Η ΦΑΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΤΥΧΙΩΝ (1821-1824)
1821
•    Αρχικά οι επαναστάτες περιόρισαν τους Τούρκους στα φρούρια και κατέλαβαν πόλεις της Πελοποννήσου (Καλαμάτα, Πάτρα)
•    Οι οθωμανικές αρχές έκαναν αντίποινα με σφαγές αμάχων στην Κωνσταντινούπολη, στη Σμύρνη, στη Θράκη, στην Κύπρο και αλλού. Στη διάρκειά τους, απαγχόνισαν τον πατριάρχη Γρηγόριο Ε’ (10 Απριλίου 1821).
•    Οι Έλληνες οπλαρχηγοί της Στερεάς Ελλάδος (Αθανάσιος Διάκος και Οδυσσέας Ανδρούτσος) πρόβαλαν σθεναρή αντίσταση στα τούρκικα στρατεύματα που κατέβαιναν για να καταπνίξουν την επανάσταση στην Πελοπόννησο.
•    Στις 23 Σεπτεμβρίου 1821, οι Έλληνες με αρχηγό τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη κατέλαβαν την Τριπολιτσά (διοικητικό κέντρο των Τούρκων στην Πελοπόννησο)
•    Τα ελληνικά πλοία παρεμπόδιζαν τις κινήσεις του τουρκικού στόλου και συμμετείχαν στην πολιορκία παραλιακών φρουρίων.

1822
•    Το Πάσχα του 1822 οι Τούρκοι κατέλαβαν τη Χίο και κατέσφαξαν τον ελληνικό πληθυσμό της (23.000 νεκροί και 47.000 αιχμάλωτοι). Το γεγονός αυτό προκάλεσε μεγάλη συγκίνηση στην Ευρώπη.
•    Ο Κανάρης για να εκδικηθεί ανατίναξε την τουρκική ναυαρχίδα στο λιμάνι της Χίου.
•    Οι Έλληνες με τον Κολοκοτρώνη διέλυσαν στα Δερβενάκια (Ιούλιος 1822) το στρατό του Δράμαλη που προχωρούσε προς την Τριπολιτσά για να την ανακαταλάβει.

1823
•    Σκοτώθηκε πολεμώντας λίγο έξω από το Καρπενήσι ο Μάρκος Μπότσαρης.

1824
•    Ο σουλτάνος πέτυχε συμφωνία με τον Μοχάμετ Άλι της Αιγύπτου, προσφέροντας αντάλλαγμα για τη βοήθειά του, την Κρήτη και την Πελοπόννησο.
•    Ο αιγυπτιακός στρατός κατέπνιξε την επανάσταση στην Κρήτη και κατέστρεψε την Κάσο.
•    Ο τουρκικός στρατός κατέστρεψε τα Ψαρά
•    Ο ελληνικός στόλος με αρχηγό τον Ανδρέα Μιαούλη νίκησαν τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο στη ναυμαχία του Γέροντα (Αύγουστος 1824)


Η ΦΑΣΗ ΤΗΣ ΚΑΜΨΗΣ (1825-1827)
1825
•    Στις αρχές του έτους ο Ιμπραήμ (θετός γιος του Μοχάμετ Άλι της Αιγύπτου) αποβιβάζεται στην Πελοπόννησο με πολύ καλά οργανωμένο στρατό. Ανακαταλαμβάνει μεγάλο μέρος της Πελοποννήσου χωρίς αντίσταση
•    Ο Παπαφλέσσας αντιμετωπίζει με ηρωισμό στο Μανιάκι τα στρατεύματα του Ιμπραήμ, αλλά χάνει και σκοτώνεται.
•    Τον Ιούνιο στους Μύλους της Αργολίδας οι Έλληνες με τον Δημήτριο Υψηλάντη, τον Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη και τον Μακρυγιάννη καταφέρνουν να πλήξουν τα στρατεύματα του Ιμπραήμ.
•    Αρχίζει από τον Απρίλιο η πολιορκία του Μεσολογγίου από τους Τούρκους και τους Αιγύπτιους, τόσο από τη στεριά, όσο και από τη θάλασσα.

1826
•    Τον Απρίλιο (τη νύχτα από 10 προς 11 του μηνός) λήγει η πολιορκία του Μεσολογγίου με την ηρωική έξοδο των πολιορκημένων κατοίκων του.
•    Η επανάσταση κινδυνεύει να σβήσει. Μόνο στη Στερεά Ελλάδα πραγματοποιούνται ακόμα επιχειρήσεις με επικεφαλής τον Γεώργιο Καραϊσκάκη.

1827
•    Ο Καραϊσκάκης σκοτώνεται στο Φάληρο τον Απρίλιο του 1827
•    Οι Τούρκοι καταλαμβάνουν την Ακρόπολη της Αθήνας
•    Τον Ιούλιο του 1827 οι Μεγάλες Δυνάμεις (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία) αποφασίζουν με τη Συνθήκη του Λονδίνου (6/7/1827) τη δημιουργία ελληνικού κράτους.

Πριν το 1821 

1814 Ιδρύεται στην Οδησσό η Φιλική Εταιρεία, από τον Νικόλαο Σκουφά, τον Αθανάσιο Τσακάλωφ Εμμανουήλ Ξάνθο, με αποκλειστικό σκοπό την προετοιμασία της επανάστασης. 

1818 Μεταφορά της έδρας της Φιλικής Εταιρίας στην Κωνσταντινούπολη 

1820 Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης αναλαμβάνει την αρχηγία της Φιλικής Εταιρίας 

1821 

22 Φεβρουαρίου: Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης περνά τον Προύθο ποταμό. 

24 Φεβρουαρίου: Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης εκδίδει την προκήρυξη «Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος» 

Μάρτιος: Η Επανάσταση ξεκινά στην Πελοπόννησο, στη Στερεά Ελλάδα, στη Μακεδονία, 

23 Μαρτίου: Κατάληψη της Καλαμάτας 

25 Μαρτίου: Ενδεικτική ημέρα έναρξης της Ελληνικής Επανάστασης. 

Απρίλιος: Η Επανάσταση ξεκινά στη Θεσσαλία. 

10 Απριλίου 1821: Οι Τούρκοι προβαίνουν σε αντίποινα. Απαγχονίζεται ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε' στην Κωνσταντινούπολη. 

23 Απριλίου: Μάχη της Αλαμάνας- Θάνατος του Αθανάσιου Διάκου 

8 Μαΐου: Μάχη στο Χάνι της Γραβιάς. 

8 Ιουνίου: Καταστροφή στο Δραγατσάνι στη Βλαχία κοντά στο Βουκουρέστι. 

14 Ιουνίου: Ξεκινά η Επανάσταση στην Κρήτη. 

24 Ιουνίου: Η μεγάλη σφαγή στο Μεγάλο Κάστρο που έμεινε στην ιστορία με το όνομα «Ο Μεγάλος Αρπεντές». 

Ιούνιος: Η Επανάσταση σημειώνει τις πρώτες επιτυχίες στην Πελοπόννησο. 

29 Αυγούστου: Οι Τούρκοι καταστρέφουν την επαρχία Σφακίων. 

23 Σεπτεμβρίου: Άλωση της Τριπολιτσάς 

Νοέμβριος 1821: Ο Δημήτριος Υψηλάντης διορίζει Διοικητή της Κρήτης τον Μιχαήλ Αφεντούλη.  

1822 

Ιανουάριος: Α΄ Εθνοσυνέλευση στην Επίδαυρο. Πρώτη πρωτεύουσα μετά την Επανάσταση, η Κόρινθος. 

Απρίλιος: Καταστροφή της Νάουσας Καταστροφή της Χίου 

Μάιος 1822: Ψηφίστηκε από τη Γενική Συνέλευση των Κρητών στους Αρμένους Χανίων, σχέδιο συντάγματος. 

Ιούνιος 1822: Οι Τούρκοι καταστρέφουν τ’ Ανώγεια. Οι Ανωγειανοί οπλαρχηγοί εξοντώνουν στον Κρουσώνα 350 Τουρκαλβανούς. 

Ιούνιος: Ανατίναξη της τουρκικής ναυαρχίδας από τον Κανάρη στο λιμάνι της κατεστραμμένης Χίου. 4 Ιουλίου 1822: Μάχη του Πέτα 

26 Ιουλίου 1822: Η μάχη στα Δερβενάκια και η καταστροφή του Δράμαλη 

Οκτώβριος 1822: Ο Κανάρης πυρπόλησε την αντιναυαρχίδα του τουρκικού στόλου στην Τένεδο. Τέλος Φθινοπώρου 1822: Πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου από τους Τούρκους. 

1823 

Φεβρουάριος 1823: Τραγικός θάνατος εκατοντάδων Κρητικών στο Σπήλαιο της Μιλάτου. 

Απρίλιος 1823: Β΄ Εθνοσυνέλευση στο Άστρος της Αρκαδίας 

8-9 Αυγούστου: Μάχη στο Κεφαλόβρυσο – θάνατος του Μάρκου Μπότσαρη 

20 Αυγούστου 1823: Σκληρή μάχη στην ορεινή τοποθεσία Αμουργιέλες, ανάμεσα στον Πανασό και στη Γέργερη του Δήμου Γόρτυνας. 

1824 

Ιανουάριος 1824: Σπήλαιο Μελιδονίου. Τραγικός θάνατος 376 περίπου γυναικόπαιδων. 

Ιούνιος: Καταστροφή της Κάσου και των Ψαρών 

Αύγουστος: Ναυμαχία του Γέροντα 

1825 

Τέλη Μαΐου 1825: Μάχη στο Μανιάκι – Θάνατος του Παπαφλέσσα 

1826 

10 Απριλίου 1826: Η Έξοδος του Μεσολογγίου 

Νοέμβριος 1826: Μάχη της Αράχωβας 1827 

23 Απριλίου 1827: Μάχη του Ανάλατου (σημερινή Νέα Σμύρνη). Θάνατος του Καραϊσκάκη 

Μάιος 1827: Γ΄ Εθνοσυνέλευση στην Τροιζήνα. Πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους, το Ναύπλιο. Πρώτος Κυβερνήτης της Ελλάδος ο Ιωάννης Καποδίστριας. 

Οκτώβριος 1827: Ναυμαχία του Ναυαρίνου 

1828 

Μάρτιος 1828: Θάνατος του Ξωπατέρα στη Μονή Οδηγητρίας. 

Μάιος 1828: Μάχη στο Φραγκοκάστελλο, ήττα του Χατζημιχάλη Νταλιάνη. 

1829 

Σεπτέμβριος 1829: Η τελευταία μάχη της Επανάστασης στην Πέτρα της Βοιωτίας. 

1830 

Φεβρουάριος 1830: Υπογράφεται το Πρωτόκολλο του Λονδίνου. Η Ελλάδα γίνεται ανεξάρτητο κράτος.

-Άσκηση/δραστηριότητα 2, σ. 32 του σχ. βιβλίου.

-Σχολιασμός της σχέσης της ελληνικής επανάστασης με τη γαλλική, με βάση την πηγή αρ. 2, σ. 21 του σχ. βιβλίου.